Akoestische opname met de microfoon
Wanneer je akoestische instrumenten inzet in een live-omgeving of binnen een studio-setup, dan kun je het beste gebruik maken van een omnimicrofoon.
Het gebruik van een omnimicrofoon is nodig omdat de klank van het akoestische instrument ook mede wordt bepaald door het karakter van de omgeving.
De omnimicrofoon zorgt namelijk dat zowel de klank als het invloed van de omgeving goed worden geregistreerd.
Wanneer het niet mogelijk is om ook gebruik te maken van de akoestiek van de ruimte, dan kun je beter gebruik maken van de richtmicrofoon.
De richtmicrofoon maakt het je mogelijk om de opname van dichtbij te laten plaats vinden (close miking) zodat de omgeving geen probleem vormt.
intro Akoestische piano
De opbouw van een akoestische piano bestaat uit een klankbord. Om het klankbord bevindt zich een geraamte met houten panelen.
Om een geluid te produceren is er een soort hamertje aanwezig. Dit hamertje is bedekt met een stukje vilt en daarbij is een toets mechanisch met dit hamertje verbonden.
Wanneer je nu een toets aanslaat, dan zal het hamertje afhankelijk van de toonhoogte een of meerdere snaren aanslaan.
Indien er sprake is van een lage toon, dan zal er een enkele snaar worden aangeslagen door het hamertje.
Wanneer er een middentoon wordt geproduceerd, dan worden er twee snaren aangeslagen en wanneer er een hoge toon klinkt, dan worden er drie snaren aangeslagen.
Het klankbereik van een piano omvat in principe het gehele audiospectrum.
Dat wordt bewerkstelligd door de kastgrootte en het door de aanslag ontstane scala aan boventonen die complex van aard zijn.
Het omvatten van het gehele aanbod aan frequenties komt vooral voor bij concertvleugels. Door de geopende klep is dit instrument dan namelijk in staat het gehele audiospectrum te omvatten.
intro Akoestische piano
Registratie piano
Wel is het zo dat de frequenties zich niet overal in gelijk mate verdelen binnen de omgevingsruimte.
Om een zo authentiek mogelijke opname te maken van de klanken van zo’n vleugel dien je bij voorkeur twee microfoons te gebruiken.
Als de microfoons goed geplaatst zijn, zal dit resulteren in de weergave van de hoge-, midden- en lage frequentiegebieden.
Een stereosignaal moet je helaas niet verwachten van deze opstelling. Ook dien je erop te letten dat de plaatsing zodanig geschiedt dat de klanken het meest prominent aanwezig zijn en niet dat er storingsfrequenties waar te nemen zijn.
De microfoons kun je op ongeveer 20 tot 50 cm van de snaren plaatsen. Voor het registeren van de hogere noten kun je het liefst een condensatormicrofoon met een klein membraan gebruiken die je ten op zichtte van deze noten zo centraal mogelijk dient te plaatsen.
Het voordeel van het gebruik van een richtingsgevoelige microfoon is, dat je minder storingssignalen naar binnen haalt.
Aan de andere kant is het bereik kleiner maar dat weegt minder op tegen het feit dat je een onaangename klank binnenhaalt.
Wanneer je de noten in het lage gebied wilt registreren, dan kun je het beste een microfoon met een grootmembraan gebruiken.
Bij de lage tonen speelt de factor richtingsgevoeligheid een mindere rol.
Je hoeft de microfoon dan ook niet te plaatsen in de buurt van de snaren maar dit kan bijvoorbeeld ook op de grond onder de kast van het instrument.
Ruimtelijk effect
Om een ruimtelijk effect binnen te halen is het plaatsen van een microfoon op afstand een optie.
Maar dat is niet het enige wat geldt om een optimaal effect binnen te halen. Ook de ruimtelijke omgeving zelf zal hierin een rol spelen.
Bezit je ruimte geen akoestiek, dan heeft deze opstelling geen zin. In dat geval heb je ook nog altijd de optie om gebruik te maken van externe effectapparaten.
Wanneer je bezig bent met het opnemen van een rocknummer waarin de piano sterk vertegenwoordigd is en je het attack-gedeelte goed dient te registreren, kun je het beste de microfoons naar de hamers toe richten.
Indien je een ballad-opname maakt of klassieke muziek registreert, mag de afstand iets groter zijn zodat het geheel allemaal wat subtieler klinkt.
Hoe verder de microfoon van de bron is verwijderd, des te meer je verliest aan helderheid en directheid van de klank.
Wat je hiermee wel bereikt is, dat je een voller en warmer geluid naar binnenhaalt.
Opname overige piano’s
Om een upright piano op te nemen kun je liever de dynamische microfoon vermijden.
De dynamische microfoon zorgt namelijk voor ruis, waardoor er minder signaal vertegenwoordigd is en het instrument zelf slechter naar voren komt.
Gebruik in dat geval een microfoon dat minder kleuring teweeg brengt en waarvan de frequenties vlak zijn.
Een geschikte microfoon in deze situatie is dan ook een rondomgevoelige microfoon.
Een richtingsgevoelige microfoon kun je ook in dit soort situaties gebruiken.
Faseverschillen
Vanwege het feit dat klanken op een bepaalde manier de omgeving in bezit nemen, is het van belang dat je de microfoons niet al te ver van de piano plaats.
Het beste is de microfoons zo dicht mogelijk bij het instrument te plaatsen. Denk aan een afstand tussen de 20 a 30 cm boven de geopende klep.
Maar dan ben je er nog niet.
Experimenteer met de plaatsing totdat alle noten in gelijke mate vertegenwoordigd zijn. Houd hierbij ook rekening dat je faseverschillen die niet gewenst zijn dient te voorkomen.
Om de faseverschillen te ontdekken kun je een koptelefoon gebruiken waarbij je de faseschakelaar gebruikt of wel de Phase Reverse.
Je kunt natuurlijk ook een proefopname maken.
XY-configuratie
Mocht je toch de blijvende problemen ondervinden van de faseverschillen, dan kun je denken aan een microfoon opstelling in een XY-configuratie.
Het voordeel van de XY-configuratie is, dat het verloop van de hoge naar de lage frequenties en omgekeerd een minder mechanisch karakter heeft.
Mocht ook deze opstelling geen baat bieden, dan kun je de registratie als nog uitvoeren middels een de rondomgevoelige microfoon.
Waar je hierbij wel goed rekening mee dient te houden is het feit dat de registratie makkelijker vatbaar wordt voor het opvangen van stoorsignalen. Hierdoor kunnen de muzikale signalen van de piano dan weer minder duidelijk doorkomen.
Wat betreft de stoorsignalen, in dat geval zou je kunnen denken aan de pedalen of de hamers die de snaren aanraken.
Om het verminderen van stoorsignalen te temperen zou je de piano ook kunnen laten stemmen alvorens je begint met de opname.
Ook zou je kunnen denken aan de situatie om de pedalen en hamertjes te voorzien van wat extra demping in de vorm van viltjes.
Conclusie
Wanneer je de microfoon gebruikt om een geluidsbron op te nemen gaat het erom dat de microfoon een hoge graad van natuurgetrouwheid moet bezitten.
Hiermee bereik je dat de ruimtelijke definitie van de diverse frequentiegebieden optimaal naar voren komt.
Daarbij is ook nog van belang dat je zorgt voor een juiste microfoonplaatsing zodat je het meeste kunt halen uit je akoestische opname.